Nauwelijks handhaving

Uit het onderzoek van Plastic Soup Foundation blijkt onomstotelijk dat de interne, vrijwillige code genaamd Operation Clean Sweep, die de plasticindustrie zichzelf al ruim 25 jaar geleden heeft opgelegd, tot nu toe aan alle kanten heeft gefaald. Wij zien Operation Clean Sweep in de huidige vorm dan ook als een vorm van greenwashing, een gevalletje ‘slager keurt zijn eigen vlees’. De ellende begint vaak al direct buiten de poort en is zichtbaar voor iedereen die de fabriek in- en uitgaat.  

Daarnaast ontbreekt het evident aan voldoende handhaving. De toezichthoudende overheidsorganisaties hebben tot voor kort nauwelijks oog gehad voor dit type vervuiling. Omdat plastic als bron van milieuvervuiling in de bestaande regelgeving amper is meegenomen, krijgt het bij milieu-inspecties en -vergunningen onvoldoende prioriteit. En bestaande milieuwetten worden onvoldoende of niet toegepast om lekkage van nurdles naar het milieu aan te pakken en te voorkomen. 

Het is onvoorstelbaar dat een ramp zoals met de MSC Zoe in Europa elke dag opnieuw in duizendvoud plaatsvindt. Plastic Soup Foundation eist dan ook dat de plasticindustrie zich aan de regels houdt en is op zoek gegaan naar manieren om de overheid te dwingen de handhavende rol op te pakken die zij volgens de wet heeft. 

WOB-verzoek

In november 2019 heeft Plastic Soup Foundation daarom in het kader van de Wet Openbaarheid van Bestuur een verzoek ingediend bij DCMR, de gezamenlijke milieudienst van de provincie Zuid-Holland en vijftien gemeenten in de regio Rijnmond. DCMR houdt toezicht op 26.000 bedrijven en voert onder andere bedrijfscontroles uit. Ook verstrekt de dienst in opdracht van gemeenten, provincie en Rijksoverheid de benodigde omgevings- en milieuvergunningen. 

De bedoeling was om inzicht te krijgen in de omgevingsvergunning van plasticproducent Ducor Petrochemicals in de Botlek in Rotterdam, en in de mate van toezicht en handhaving door milieudienst DCMR. Daarom zijn allerlei stukken opgevraagd, zoals de eventuele correspondentie tussen DCMR en de plasticproducent, de verslaglegging van controles ter plaatse, en besluiten en waarschuwingen etc. ten aanzien van Ducor.  

De keuze om te beginnen bij Ducor had onder andere te maken met het dikke tapijt van nurdles op het talud van de vlakbij gelegen Londenhaven, het resultaat van jarenlange vervuiling. En ook met de nabijheid van de fabriek bij de Noordzee. Veel van de nurdles die daar de haven in stromen, belanden heel snel in de Noordzee en zijn nooit meer op te ruimen. Ons onderzoek wees uit dat op meerdere plekken langs het Calandkanaal – het laatste stukje van de route naar zee – enorme hoeveelheden plastickorrels werden aangetroffen. 

Handhavingsverzoek

Milieuadvocaten Rogier Hörchner en Faton Bajrami hebben vervolgens in januari 2020 namens Plastic Soup Foundation een handhavingsverzoek ingediend bij DCMR. Een handhavingsverzoek is een instrument volgens het bestuursrecht waarmee een belanghebbende in staat wordt gesteld het bevoegd gezag tot actie te bewegen, desnoods door tussenkomst van een rechter.   

Een manier dus om in dit geval DCMR te wijzen op zijn verantwoordelijkheid en te dwingen actief toezicht te houden. En uiteindelijk natuurlijk om Ducor te dwingen de omgeving van het bedrijfsterrein schoon te maken en te houden, milieuschade te voorkomen, te beperken en ongedaan te maken. Omdat ongeveer de helft van de geproduceerde plasticsoorten niet in water blijft drijven en zelfs drijvende nurdles kunnen zinken door begroeiing met bijvoorbeeld algen, is in het handhavingsverzoek ook gevraagd om het rivierslib van de Rotterdamse haven te onderzoeken op plasticvervuiling. 

Dit handhavingsverzoek is de eerste stap van een reeks waarin Plastic Soup Foundation zowel rijksoverheid, lokale overheden als grote plasticproducenten en -recyclingbedrijven rechtstreeks zal aanspreken op hun verantwoordelijkheden.  

Meteen raak

DCMR zette het bij hen ingediende handhavingsverzoek al snel om in actie. Toen de regionale milieudienst zag hoe zwaar de Londen- en Brittanniëhaven en de Theemsweg waren vervuild met nurdles, werd Ducor twee maanden later al gesommeerd maatregelen te treffen om te voorkomen dat de geproduceerde korrels op het fabrieksterrein of in het omliggende havengebied zouden belanden. Het bedrijf kreeg bovendien een dwangsom opgelegd van €15.000 per geconstateerde overtreding. 

Ducor Petrochemicals was daarmee de allereerste Nederlandse plasticproducent die verantwoordelijk werd gesteld voor structurele vervuiling met plastickorrels. En het was ook de allereerste keer dat een dergelijke sanctie in Europa werd opgelegd. 

DCMR kondigde aan ook andere producenten, verwerkers en gebruikers van plastickorrels in Zuid-Holland én Zeeland verscherpt te gaan controleren. De milieudienst noemt de verspreiding van plastic in het milieu een groot maatschappelijk probleem en wil graag samenwerken met Plastic Soup Foundation in de strijd tegen de plasticvervuiling. 

Gezamenlijk onderzoek

DCMR heeft het handhavingsverzoek ook doorgestuurd naar de Omgevingsdienst Zuid–Holland Zuid (OZHZ) en naar Rijkswaterstaat, aangezien die over respectievelijk de Natura 2000-gebieden en de waterbodem in de haven gaan. Rijkswaterstaat wees het verzoek af omdat men geen aanwijzingen had dat er korrels op de bodem lagen.  

Plastic Soup Foundation sluit niet uit dat er wel degelijk polyethyleen-korrels in het slib van de bodem zijn gezakt en daarom is vervolgonderzoek absoluut nodig. Wanneer uit dit onderzoek zou blijken dat er wel korrels op de bodem liggen, kan Plastic Soup Foundation weer aankloppen bij Rijkswaterstaat.  

OZHZ meldde aanvankelijk geen plastickorrels in nabijgelegen Natura 2000-gebieden aangetroffen te hebben, maar op 20 november 2020 heeft de omgevingsdienst voorgesteld om samen met Ducor en Plastic Soup Foundation nogmaals de locaties te bezoeken waar eerder door ons wel degelijk nurdles waren gevonden, zoals het strand aan de Maasvlakte Noord en de kuststrook bij Hoek van Holland. Plastic Soup Foundation heeft op dat voorstel uiteraard volmondig ja gezegd. 

Uitstel dwangsom

Ducor erkent weliswaar het probleem en maakt serieus werk van het opruimen en voorkomen van nurdle-vervuiling, maar vindt dat DCMR in gebreke is gebleven qua overleg en onderzoek. Daarom is het bedrijf naar de Raad van State gestapt. Plastic Soup Foundation was in deze zaak tussen Ducor en DCMR een belanghebbende partij.   

De Raad van State, en daarna in juli 2020 ook Gedeputeerde Staten, oordeelde dat de betrokken partijen met elkaar in gesprek moesten gaan. De opgelegde dwangsom, te betalen bij nieuw aangetroffen nurdle-lekkage, werd voorlopig opgeschort, maar is zeker niet van tafel. De gesprekken zijn inmiddels gestart en Ducor heeft een plan van aanpak opgesteld waarop Plastic Soup Foundation commentaar heeft gegeven. Of de dwangsom alsnog wordt opgelegd, hangt af van de door Ducor genomen maatregelen en of er nieuwe overtredingen worden geconstateerd. 

Soortgelijke rechtszaken elders

Hoewel de Ducor-zaak dus uniek is voor Europa, hebben milieuorganisaties en particulieren in de VS een dergelijke juridische weg al eerder bewandeld. En met succes. In 2019 zijn zowel een plasticfabrikant als een grote distributeur aangeklaagd wegens grootschalige vervuiling met plastickorrels: Formosa Plastics in Texas en Frontier Logistics in South Carolina.  

In Texas was het Diane Wilson, een gepensioneerde garnalenvisser, die haar omgeving steeds verder vervuild zag raken met plastickorrels. Ze stapte naar de rechter en is eind 2019 in het gelijk gesteld. Formosa Plastics is als ‘serial offender’ veroordeeld tot een boete van vijftig miljoen dollar wegens het jarenlang illegaal dumpen van miljarden plastickorrels in Lavaca Bay en andere waterwegen.  

Daarnaast heeft het bedrijf een zogenaamde ‘zero discharge’-belofte gedaan: het zal in de toekomst geen enkele nurdle uit het productieproces naar het milieu laten lekken en bovendien alle veroorzaakte vervuiling opruimen. 

Terug naar nurdle-homepage
☞ Lees verder over de industrie

Lees verder in ons Nurdle-dossier

Lees verder in ons Nurdle-dossier

De vervuiling

Het onderzoek

De industrie

Onze vervolgstappen

Dossierstukken

Artikelen over Nurdles

Ducor tries to shift the responsibility for plastic pollution

DUCOR WIL VERANTWOORDELIJKHEID VOOR PLASTICVERVUILING AFSCHUIVEN

Plasticproducent Ducor begint aan beloofde schoonmaakactie

Nurdles,

Ducor Petrochemicals to be held responsible for plastic nurdle pollution

Ducor Petrochemicals als eerste Nederlandse plasticproducent verantwoordelijk gesteld voor vervuiling met plastickorrels

DWANGSOM VOOR DUCOR PETROCHEMICALS WEGENS VERVUILING MET PLASTICKORRELS

Minstens 24 miljoen nurdles aangespoeld bij Nederlandse kusten

Grootschalig verlies van pellets op zee blijft nog zonder sancties

Over ons

Onze aanpak

 
© Copyright - Plastic Soup Foundation